جادوى فوتبال

آقای مسعود محبیان متنی جالب و خواندنی درباره ورزش فوتبال که بر گرفته از روز نامه ایران ( شماره 3897) است را برای علاقه مندان به این ورزش پرطرفدار فرستادند که خواندن آن را به همه توصیه می کنیم . 

---

جادوى فوتبال

فوتبال امروزه در بسیارى از کشورهاى کوچک و بزرگ و ثروتمند و فقیر دنیا تعیین کننده بسیارى از معادلات اجتماعى، اقتصادى و سیاسى است. اسپانیا و جدایى طلب هاى باسک و کاتالان که براى بیان حرف هایشان راهى جز فوتبال ندارند، برزیل و فقرى که با توپ بر سر آن مى کوبد و صورتش را نه سرخ، که رنگ زرد پیراهنش درمى آورد، فرانسه و مهاجران آفریقایى الاصلى که با حضور پررنگشان در تیم ملى این کشور توانایى شان را به رخ مى کشند، ایتالیا و سیاست و مافیایى که بخشى از حیاتش را در فوتبال مى جوید و آرژانتین و بحران هاى اجتماعى و فقرش که با مارادونا و خیالاتى که براى یافتن جانشینان بعدى اش دارد آنها را درمان مى کند، در همه و همه فوتبال حرف نخست را مى زند.

فوتبال در ایران امروز همپاى بسیارى از کشورهاى بزرگ دنیا کارکردى اجتماعى، اقتصادى و سیاسى یافته و توانسته جایگاه ویژه اى در جامعه به دست آورد؛ ورزشى که از حدود یک قرن پیش وارد ایران شد و اکنون جذاب ترین و پرطرفدارترین ورزش کشور به شمار مى آید. زمانى که بسیارى از کارشناسان نتیجه مسابقه میان دو تیم پرطرفدار تهرانى را در روحیه جوانان مؤثر مى دانند، مى توان کارکرد ورزش توپ و پا را پذیرفت. برگزارى کارناوال هاى خیابانى پس از پیروزى هاى مهم تیم ملى فوتبال ایران مى تواند بیانگر این کارکرد ویژه در جامعه باشد. هنگامى که ایران در سال ۱۹۹۸ میلادى پس از دهه ها توانست در بزرگ ترین فستیوال فوتبالى شرکت کند شور و هیجانى معنادار در میان ایرانیان پدید آمد و غرورى ملى را در این زمینه براى آنان ایجاد کرد که اکنون پایدار مانده، معیار تحولات فوتبالى ایران به شمار مى آید. 

این ورزش ساده و جهانى
پله مى گوید: فوتبال در برابر چشمان همچون جرقه مى ماند، در هر جاى دنیا این واژه انگلیسى در زبان هاى بین المللى به سادگى رسوخ کرده است و این شاید ساده ترین تعریفى باشد که اسطوره فوتبال دنیا درباره تأثیر این پدیده جهانى به دست داده است.
اطلاعاتى کامل درباره پیشینه واقعى فوتبال تاکنون به دست نیامده است. گویا گونه اى از بازى فوتبال در سال هاى پیش از میلاد مسیح بازى مى شده است. البته مى گویند در چین نیز چیزى شبیه به بازى فوتبال ۳ هزاره پیش از میلاد مسیح وجود داشته است. در تاریخ مصریان و یونانیان نیز مدارک و شواهدى درباره انجام گونه اى بازى و سرگرمى شبیه فوتبال دیده مى شود. حتى در این زمینه به نوشته هاى هومر شاعر و نویسنده یونانى استناد مى شود که گویا اشاره کرده است که در قاره گمشده آتلانتیس، ورزشگاه عظیمى بوده که تماشاگران فراوانى براى تماشاى توپ گرد بدانجا مى رفتند.
پیشینه و شواهد تاریخى درباره بازى هاى شبیه فوتبال را که کنار بگذاریم، رد پاى فوتبال مدرن را مى توان در کشور انگلیس جست که همچنان به این موضوع مى بالد. دانشنامه رشد به موضوعى جالب درباره پیشینه ورزش فوتبال اشاره مى کند. در قرن ۱۴ میلادى این بازى به قدرى محبوب شد که پادشاه انگلیس آن را غیر قانونى خواند اما مردم هیچ توجهى به آن نکردند. جذابیت این بازى به حدى بود که با توجه به غیر قانونى بودنش بویژه میان روستائیان بازى مى شد و مقامات مسئول در سال ۱۵۷۲ در برابر خواسته مردم تسلیم شدند و فوتبال را قانونى اعلام کردند.
جام انگلیس (FA CUP)، قدیمى ترین فستیوال فوتبال جهان است که از سال۱۸۷۱ آغاز شده و همچنان شور و هیجان خود را حفظ کرده است. انگلیسى ها هنوز هم احترام ویژه اى به این جام مى گذارند. اتحادیه فوتبال این کشور در سال ۱۸۶۳ بنیان نهاده شد و اکنون قدیمى ترین تشکیلات فوتبال جهان است.
مدارک نشان مى دهد نخستین مسابقه بین المللى فوتبال دنیا در سال۱۸۷۲ میان تیم هاى انگلستان و اسکاتلند در شهر گلاسکو برگزار شد و صفر - صفر نتیجه پایانى آن بود. پس از آن در سال۱۹۲۰ بازیکنان فوتبال در مسابقات المپیک بلژیک شرکت کردند و سرانجام بزرگ ترین فستیوال فوتبالى جهان یعنى جام جهانى فوتبال از سال ۱۹۳۰ با برگزارى آن در کشور اروگوئه شکل گرفت و جادوى جهانى فوتبال بدینگونه آغاز شد و جادوگرى آغاز کرد. این رویداد، پربیننده ترین رویداد جهانى است که حتى سیاستمداران را به تماشاى خود مى نشاند و بزرگ ترین تحولات جهانى را معطوف خود مى کند.
فوتبال در برزیل که به لحاظ استعدادهاى آن امروزه به عنوان مهد فوتبال شناخته مى شود، از سال۱۸۹۴ شروع وبزودى فراگیر شد. گویا این ورزش به وسیله چارلز میلر برزیلى که اجداد او بریتانیایى بودند به مردم سرزمین قهوه معرفى شد. 

مینیاتورى از دنیاى رقابت هاى بیرونى 

فوتبال از نمادهاى قرن بیستم است و با گذر بیش تر زمان، جذابیت و ظواهر تازه اى مى یابد. امروزه بسیارى در عجبند که رمز و راز این جذابیت از چه و کجا سرچشمه مى گیرد.
برخى برآنند که فوتبال از دستاوردهاى بعد از رنسانس است که به زندگى جهانى بشر وارد شده و ماندگار شده است.
برخى جامعه شناسان معتقدند فوتبال مینیاتورى نمادین از دنیاى رقابت هاى بیرونى است که در عین سرکشى و رهایى چارچوبى قانونمند دارد. به زعم آنان فوتبال زندگى کوچکى را نشان مى دهد که یک کل است و فوتبال را نماد آن چیزهایى مى دانند که انسان مدرن شده این قرن آن را گم کرده است و آنها را در فوتبال، این ورزش ساده مى جوید؛ فوتبالى که ۸۶ درصد از یک جامعه آمارى انگلیسى میان تماشاى فوتبال یا حضور در بیمارستان براى تولد نوزاد اول خود تردید دارند، ۶۷ درصد ترجیح مى دهند به جاى خانواده با دوستان خود به تماشاى فوتبال بپردازند و ۷۶ درصد از جمعیت نمونه ترجیح مى دهند به جاى کار، فوتبال تماشا کنند.
دکتر امان قرایى مقدم استاد دانشگاه در این باره مى گوید: فوتبال در جوامع کنونى دو کارکرد کلى دارد. بالا بردن انسجام و همبستگى ملى و اجتماعى و ایجاد روح همبستگى ارگانیکى نخستین و مهم ترین نقشى است که پدیده فوتبال بر عهده گرفته است. فوتبال در جوامع امروزى جهان پیوندهاى اجتماعى را مستحکم تر مى کند و در ترویج فرهنگى بسیار مؤثر است. همچنین مى تواند ساختارهاى فرهنگى را در جهان پراکنده ساخته، از نقطه اى به نقطه اى دیگر ببرد.
وى مى افزاید: بررسى ها نشان داده است که فوتبال از بروز بسیارى از آسیب هاى اجتماعى در جوامع جلوگیرى مى کند. در زمان برگزارى بازى ها و تورنمنت هاى بزرگ فوتبال میزان جرم ها کاهش مى یابد و گونه اى حس مشترک ملى پدید مى آید. همچنین همکارى هاى مشترک اجتماعى و روحیه سبقت جویى تقویت شده، میزان تعامل در همه زمینه هاى زندگى افزایش مى یابد.
گفته مى شود اسکاتلندى ها در جریان برگزارى جام جهانى فوتبال در دوره هاى اخیر کمترین میزان مراجعه کنندگان به مراکز اورژانس هاى روان پزشکى را داشته اند. در مسابقات جام ملت هاى اروپاى سال۱۹۶۶ میزان مراجعات به اورژانس در انگلستان کاهش یافته بود. در برابر، زمانى که انگلستان در جام جهانى ۱۹۹۸از آرژانتین شکست خورد آمار حمله قلبى ۲۵ درصد افزایش یافت.
معجزه پیروزى آلمان غربى بر مجارستان شکست ناپذیر که آلمان شکست خورده در جنگ دوم جهانى را دوباره زنده کرد و انگیزه روانى بزرگى به مردمان آلمان غربى بخشید و تأثیرى روانى جالبى در آلمان پس از جنگ داشت، عقده گشایى آرژانتینى ها بر سر انگلیسى ها با شاهکار مارادونا در جام جهانى ۱۹۸۶ مکزیک پس از کشمکش دو کشور بر سر جزایر فالکلند و بسیار معجزه هاى دیگرى که تأثیرات فراوان اجتماعى و سیاسى بر کشور ها و ملت ها گذارد از شعبده هاى فوتبال است. پیش از برگزارى جام جهانى ۱۹۸۶ مکزیک شکست آرژانتینى ها در جنگ با انگلیسى ها بر سر جزایر فالکلند غرور مردمان این کشور را جریحه دار کرده بود به اندازه اى که رویارویى تیم هاى ملى دو کشور در نیمه نهایى این جام به جنگى دیگر تعبیر شد و زمانى که آرژانتین با گل هاى خارق العاده اسطوره اش مارادونا برترى یافت و راهى بازى نهایى شد آرژانتین شکست خورده در جنگ نظامى، از میان عقده هاى آن جنگ دوباره به پاخاست و سربلند کرد. حتى پیش از آن هنگامى که در بازى افتتاحیه جام جهانى ۱۹۹۰ ایتالیا تیم گمنام کامرون توانست قهرمان دوره پیشین آرژانتین بزرگ را شکست دهد، قاره سیاه فریاد قرن ها تحقیر را بر سر کشورهاى بزرگ سر داد و از آن زمان بود که کشورهاى این قاره توانستند در این زمینه خود را در دنیا نشان دهند به گونه اى که فوتبالیست هاى آفریقایى بسیارى در تیم هاى بزرگ اروپایى بازى کرده، درآمد فراوانى دارند. اکنون بسیارى از کودکان فقیر و محروم آفریقایى دنیاى آرزوهاى خود را در فوتبال خلاصه کرده اند و همچون بسیارى از برزیلى هاى فقیر در پى آنند که با حضور در تیم هاى بزرگ اروپایى بتوانند از ثروت سرشارى که در صنعت فوتبال وجود دارد، خانواده هاى خود را از فقر آزاردهنده نجات دهند.
عضو هیأت علمى دانشگاه تربیت معلم بر آن است که با توجه به دگرگونى هایى که در یک سده گذشته در این ورزش ساده صورت گرفته و جذابیت هایى که بر آن افزوده شده، فوتبال یک صنعت درآمدزاى تأثیرگذار و یک پدیده سیاسى شده است. فوتبال از این نظر یک پدیده فراملى است و توانسته بار ها تأثیر خود را در عرصه هاى بین المللى نشان دهد. امروزه سرمایه داران و سیاستمداران فراوانى با حضور در چرخه اقتصادى فوتبال نفع بسیارى برده اند.
قرایى مقدم تصریح مى کند: شکى نیست که فوتبال، این ورزش ساده، یک پدیده جهانى است که زندگى انسان قرن بیستم را متأثر ساخته است.
در جریان برگزارى جام جهانى ۲۰۰۶ آلمان بسیارى از جلسات مهم سیاسى و دیپلماتیک دنیا به دلیل همزمانى با بازى هاى کشور ها تغییر زمان داد تا سیاستمداران مغرور بتوانند بازى تیم هاى محبوب کشورشان را ببینند، اینگونه بود که فوتبال فراى تمام تحولات جهانى قرار گرفت و تأثیر خود را نشان داد. 

جادوى فوتبال در ایران
بسیارى از ایرانیان سرنوشت بخشى از زندگى اجتماعى شان را با این ورزش ساده گره زده، با برد تیم هاى مورد علاقه شان شادمان و با باخت آنها غمگین مى شوند.

شاید به دلیل همین تاثرات اجتماعی واز این رو است که دولت سالانه میلیاردها تومان در این حوزه هزینه می کند، با آگاهى کامل از این موضوع که این سرمایه گذارى بازگشت مادى ندارد. وقتى انتخاب سرمربى تیم ملى فوتبال به موضوعى ملى تبدیل مى شود که همگان روى آن حساس مى شوند، مى توان گفت این ورزش ساده اما جذاب توانسته در ایران نیز همچون بسیارى دیگر از کشور ها به یکى از عوامل مؤثر درمعادلات اجتماعى و سیاسى بدل شود. امروزه فوتبال در ایران نیز تجلیگاه بروز تنش ها و ر ها شدن انرژى پرخاشگرانه، اما به شیوه اى اجتماعى و مطلوب است. فوتبال در ایران نیز صنعتى است که از بسیارى صنایع مادى نقشى انکارناپذیرتر بر عهده دارد. ایران در این زمینه در قاره آسیا جزو کشورهایى به شمار مى رود که با فوتبال توانسته خود را و فرهنگش را جهانى تر و بین المللى کند و یکى از معدود کشورهاى آسیایى است که طرفداران آن در بیشتر کشورهاى دنیا به دیدن بازى هاى ملى اش در هر کشورى مى روند و ایرانى بودن خود را از آن راه ثابت مى کنند. شاید بتوان گفت بخشى از شناسایى ایران در جهان از راه فوتبال در کنار دیگر عوامل بوده است. فوتبال، فوتبال و فوتبال. . . هیجان، زیبایى و سادگى ویژگى هاى ورزشى است که جهانیان را مسحور خود کرده و پیر و جوان و نژاد و رنگ نمى شناسد؛ ورزشى که بیشتر مردم جهان را به خود مجذوب کرده است.

واقعاً پدیده اى شگفت آور است این فوتبال.!!!